Ustben ve Vicdan

"klasik Freudcu üstben (süper-ego) kavramını otoriter ve göreceli içeri­ ği nedeniyle yerer. Freud üstben ya da vicdanı, anne babanın di­ lek, istek ve ideallerinin içselleştirilmesi olarak düşünmüştü. Bu bakış açısı anne babanın kişiliklerini göz ardı ediyor. Peki anne babanız kanun kaçağı ise ne tür bir vicdana sahip olursunuz? Belki de babanız eğlenceden nefret eden katı ahlak anlayışına sahip birisidir. Ya da bir psikopat. Freud, bir vicdana sahip oldu­ ğumuz konusunda haklıydı. İdeallerimizi hayatımızın erken dö­ nemlerindeki figürler belirler, sonradan okuduğumuz “Hafta So­ nunda Kendinizi Geliştirin” kitapları değil. Ama, vicdanın ki­ minde daha etkili kiminde daha zayıf şekilde varlığını sürdüren değişik bir yanı, başka bir deyişle değişik türde bir vicdan var­ dır. Bu, “temel vicdan”dır. Bu vicdan kendi doğamızın, yazgı­ mızın, kapasitemizin; kendi yaşam “çağrı”mızın bilinçdışı ve bi­ linç ötesi algılanışından kaynaklanır. Bu vicdan kendi içsel do­ ğamıza karşı dürüst olmamızı; onu kendi zayıflıklarımız, çıkar­ larımız ya da diğer nedenlerle yadsımamamızı ister bizden. Ye­ teneklerini körelten, doğuştan ressam olup da hisse senetleriyle boğuşan, akıllı olan ama aptalca bir yaşam sürdüren, doğruyu görüp de ağzını açmayan, yürekliliğini öldürüp korkaklaşan tüm insanlar içten içe kendilerini aldattıklarını ve bu nedenle de ken­ dilerini aşağı gördüklerini hissederler. Sonuçta, yaşanan kendini cezalandırma durumu yalnızca nevroza da yol açabilir; doğru olanı yapmaya başlamanın sonucunda yenilenmiş bir yüreklili­ ğe, haklı bir öfke ve artan bir özsaygıya da. Kısacası, gelişim ve ilerleme acı ve çatışma ile sağlanabilir." (Abraham Maslow İnsan Olmanın Psikolojisi)